MAHİR BAĞIŞ

“Barış İçin Akademisyenler” bildirisine imza attıkları gerekçesiyle, üniversitelerinden ihraç edilen akademisyenler, görevlerine iade talebiyle mahkemelerden farklı kararlar alıyor. KHK ile ihraç edilen ve iade talebi idare mahkemesi tarafından reddedilen Celil Kaya, “Bir mahkeme tamamen ret verirken bir mahkeme iade veriyor” dedi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi`nden ihraç edilip, mahkeme kararı ile görevine iade edilen Dinçer Demirkent ise “Hem idare mahkemeleri hem bölge idare mahkemeleri farklı kararlar veriyorlar. Aslında eylem aynı, Barış İçin Akademisyenler bildirisine imza atmak… Yan yana olan mahkemelerden bir kısmı başvuruyu reddediyor bir kısmı kabul ediyor. Bir kısmı kabul kararlarını onayabiliyor, onanan kabul kararları tekrar üniversite tarafından Danıştay`a temyiz makamına taşınıyor. OHAL komisyonu OHAL`den sonraki yaklaşık 5 yılımızı aldı şimdi de mahkemelerle bu süre artarak, bu mağduriyetler de artarak devam ettiriliyor. Üniversiteler bu açıdan OHAL`i sürdürmeye devam ediyor” değerlendirmesini yaptı.

2016 yılında, “Barış İçin Akademisyenler” bildirisine imza attıkları gerekçesiyle; Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri ile üniversitelerinden ihraç edilen akademisyenler, iade talebi ile Olağanüstü Hal İşlemlerini İnceleme Komisyonu`na başvurdu. Talepleri reddedilen akademisyenler, komisyon kararına karşı idare mahkemesine başvurdu. Bazı akademisyenler, mahkemenin komisyonun ret kararını iptal etmesi ile görevlerine döndü.

Ancak bazı üniversite yönetimleri, mahkemelerin verdiği iade kararına itiraz etti. Rektörlükler, akademisyenler hakkında verilen iade kararlarını, bölge idare mahkemelerine taşıdı. Akademisyenlerin, istinaf incelemesinin tamamlanmasına kadar, görevlerine devam edebildikleri öğrenildi.

2016 yılının Eylül ayında 672 sayılı KHK ile ihraç edilen Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim görevlisi Celil Kaya, OHAL Komisyonu kararını Ankara 24. İdare Mahkemesi`ne taşıdı ancak hakkında ret kararı verildi.

“BENİM OLDUĞUM 24. VE 25. İDARE MAHKEMESİ BÜTÜN BAŞVURULARA RET KARARI VERDİ”

İdare mahkemesi kararını bölge idare mahkemesine taşıdıklarını belirten Kaya, “2022 Aralık ayında ret kararı aldım. Daha sonra istinafa gittik, bir üst mahkeme olan bölge idare mahkemesine gittik. Benim dosyam şu anda Ankara 14. Bölge İdare Mahkemesi`nde bekliyor. Benim olduğum 24. ve 25. idare mahkemesi bütün başvurulara ret kararı verdi. Bazı mahkemeler ise örneğin 21, örneğin 29 bir iki istisna dışında bütün başvurulara kabul kararı verdiler” dedi.

“ASLINDA İADE KARARI KADAR GÖREVE BAŞLAYAN ARKADAŞIMIZ YOK”

Kaya, göreve iade kararlarına rağmen üniversite idarelerinin itiraz ettiğini belirterek, “Fakat iade edilen arkadaşlarımızın büyük kısmı da üniversitenin itiraz etmesi sonucu yürütmeyi durdurma kararı verdi. Bazıları görevine başlayamadan tekrar ihraç edilmiş oldu. Bazıları da göreve başladıktan kısa süre sonra üniversitelerden uzaklaştırıldılar. Şu anda göreve başlayan aslında az sayıda arkadaşımız var. Aslında iade kararı kadar göreve başlayan arkadaşımız yok” diye konuştu.

Celil Kaya, süreç nasıl sonuçlanacağına ilişkin öngörüde bulunmakta zorluk çektiklerini vurgulayarak şunları söyledi:

“Kısa ve orta vaade de bir karar çıkacağını sanmıyorum, beklemiyorum çünkü bizim davalar siyasi davalar. İktidarın siyasi yönelimi gereği işimizden atıldık ancak yine bir siyasi kararla bu davalar sonuçlanır diye düşünüyorum. Barış Bildirisi İmzacıları davasında henüz Danıştay`a taşınan bir dava henüz yok. Dolayısıyla Danıştay`da ne olur bilmiyoruz.

“BİR MAHKEME TAMAMEN RET VERİRKEN BİR MAHKEME İADE VERİYOR. BİZİM DE O MAHKEMELERE DÜŞMEMİZ TAMAMEN TESADÜF”

Açıkçası bu konuda bir örüntü yok, neye göre karar veriyorlar? Bir mahkeme tamamen ret verirken bir mahkeme iade veriyor. Bizim de o mahkemelere düşmemiz tamamen tesadüf. Başvuruyorsunuz dava açıyorsunuz ve sizi sistem bir mahkemeye atıyor. 21, 24, 19 gibi…Bunlar nasıl bir mantığa göre karar veriyorlar bilmiyorum. Bizim davaların hepsinden iade kararı çıkması gerekiyor çünkü Barış Bildirisi ile ilgili Anayasa Mahkemesi ifade özgürlüğü kararı verdi. Türkiye`deki en yüksek yargı kurumu. İade kararı verenler doğru olanı yapıyorlar, hukukun gereğini yapıyorlar fakat ret vereneler hangi mantıkla ret veriyorlar ya da farklı farklı karlar çıkması, aynı bölge idare mahkemesinin farklı karar vermesinin nasıl bir mantığı var, hukuki olarak, siyasi olarak anlamlandırabilmiş değilim.”

Elçin Aktoprak 2002 yılında akademideki görevine başlayan 2017 yılının Şubat ayında Ankara Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünden 686 numaralı KHK ile ihraç edildi. OHAL Komisyonu`nun hakkında vermiş olduğu ret kararını bölge idare mahkemesine taşıyan Aktoprak, ekim ayında buradan da ret kararı ile karşı karşıya kaldı. Aktoprak, idare mahkemesinin kararını Ankara 14. Bölge İdare Mahkemesi`ne taşıdı ve sürecin sonuçlanmasını bekliyor.

Aktoprak, kendi durumuna ilişkin şunları söyledi:

“Ekim ayında reddedildi. Daha sonra biz bu ret kararımı istinafa götürdük. Şu an hala 14. Bölge İdare Mahkemesi`nde. Süreci bekliyoruz. İhraçtan beri 6,5 yıl oldu. Başka şeyler yapmaya çalışıyoruz, sivil topluma daha fazla girdik ama bir taraftan da akademik olarak ne yapıyorsak aynısını yapmaya devam ediyoruz. Her birimiz için ayrı işliyor süreç. Çok daha yolun başında atılan arkadaşlarımız var. Onlar için çok daha dönüştürücü oldu, akademiye devam edip etmeme konusu ayrı bir muamma hepimiz için ama onlar için daha zor oldu diye düşünüyorum.

“ARTIK BİR ÖNGÖRÜDE BULUNMAK ÇOK ZOR. O YÜZDEN ‘ŞUNU BEKLİYORUM` DEMEK BENİM İÇİN ÇOK KOLAY DEĞİL. YETER Kİ DÜZGÜN BİR SÜREÇ İŞLESİN”

Şu an iade olanların sarısı ret gelenlerden çok daha az. Ret daha fazla. En azından benim bilgim bu yönde. Benim gibi şu anda ret kararı İstinafta bekleyen çok fazla hocamız var. Ret değil olumlu geri dönüş kararı alan ve İstinaftan da bu geri dönüşleri onaylanan az da olsa birkaç hocamız var. Bunun tabii emsal olması gerekir normalde. Artık bir öngörüde bulunmak çok zor. O yüzden ‘Şunu bekliyorum` demek benim için çok kolay değil. Yeter ki düzgün bir süreç işlesin. Normalde İstinafın olumlu kararının emsal olması lazım hepimizin davası için en azından bu yönde olumlu bir emsal kararının çıkmasını bekliyoruz.”

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi`nde görevli akademisyen Dinçer Demirkent, OHAL Komisyonu`na görev iade talebiyle başvurmuş ancak ret kararı verilmişti. Demirkent`e komisyonun ardından yargı yolu açılmıştı. Demirkent de Ankara 21. İdare Mahkemesi`nde göreve iade talebiyle dava açmıştı. Demirkent`in başvurusu kabul edildi ve akademideki görevine geri döndü. Ancak Ankara Üniversitesi`nin Demirkent`in göreve dönüşüne itiraz etti. İtiraz sonuçlanana kadar Demirkent görevine devam edecek.   

Demirkent, ihraç sürecinin ilk başından göreve iade talebinin, idare ve bölge mahkemelerinin süreçteki rolü şu sözler değerlendirdi:

“BİZİM MAHKEMEYE BAŞVURU HAKKIMIZ OHAL KOMİSYONU KARARINDAN SONRA OLDU”

“OHAL Komisyonu Anayasa Mahkemesi kararına rağmen özellikle Barış İçin Akademisyenler bildirisine imza atan akademisyenler için iki şey yaptı. Bir, sonuna kadar oyaladı. OHAL Komisyonu iki defa uzatıldı, bu sürenin en sonuna gelindiğinde Barış İçin Akademisyenler kararı verilmeye başlandı. Bizim mahkemeye başvuru hakkımız OHAL Komisyonu kararından sonra oldu. Mahkemeye yapılan bu başvurular da OHAL Komisyonu`nun kararına karşı yapılan başvurular. Aslında ihraç işlemine karşı dolaylı bir hakkımız var.

“İHRAÇLARDAN 5 YIL SONRA BİZ MAHKEMEYE BAŞVURU HAKKI EDİNDİK”

Kanuna karşı idare mahkemesine başvurulamayacağı için böyle bir komisyon kurdular. Bu komisyonun kararına karşı ancak mahkemeye erişim hakkımız olabildi 5 yıl sonra. İhraçlardan 5 yıl sonra biz mahkemeye başvuru hakkı edindik. Komisyon bireysel inceleme şartını yapmasına rağmen örneğin benim komisyon kararımda benim adım geçmiyor. Bütün imzacılar için aynı kararlar yazıldı.

“ÇOK HIZLI RET KARARI VEREN MAHKEMELER VAR”

Komisyon kararının ardından süreç idare mahkemelerinde devam etti. Komisyonu kuran KHK`de sonradan kanunlaşan 7075 sayılı yasada şöyle bir hüküm var; komisyonun kabul kararlarına itiraz yolu kapalı. Eğer ret kararı verirse buna bir itiraz yolu, idare mahkemeleri açık. HSK tarafından belirlenecek Ankara idare mahkemelerine sadece başvuru yapılabiliyor. Sadece OHAL yargılamalarına bakan mahkemeler var. Ankara`da yaklaşık 10 mahkeme OHAL yargılamalarına bakıyor. Siz eğer ret kararı aldıysanız bu komisyonun kararının iptali için dava açıyorsunuz. Bu mahkemelerden bir tanesine gidiyor. 19. Ankara İdare Mahkemesi, 21. Ankara İdare Mahkemesi, 27. Ankara İdare Mahkemeleri bizim başvurularımıza kabul kararı verdiler, yani iptal kararı veridiler. OHAL Komisyonu kararını iptal eden kararlar verdiler. Fakat henüz karar vermeyen mahkemeler var, örneğin 22. Ankara İdare Mahkemesi, imza atan akademisyenlerin başvurusuna ilişkin karar vermedi. Çok hızlı ret kararı veren mahkemeler var. Bu ret kararı başvurucular tarafından bölge idare mahkemelerine taşındı.

“MAHKEMELERİN İPTAL KARARLARI DA YANİ BAŞVURULARI KABUL EDİLEN KARARLAR DA ÜNİVERSİTE İDARELERİ TARAFINDAN BÖLGE İDARE MAHKEMESİNE TAŞINDI”

Aynı zamanda diğer mahkemelerin iptal kararları da yani başvuruları kabul edilen kararlar da üniversite idareleri tarafından bölge idare mahkemesine taşındı. Üniversite idarelerinin bu davaları bölge idare mahkemesine taşıma yetkisinin olmadığını düşünüyorum, usulen. Çünkü biz OHAL Komisyonu kararını iptal ettiriyoruz. OHAL Komisyonu kararı iptal edildiğinde aslında kabul kararına dönüşüyor ve OHAL Komisyonu kararlarına karşı idarelerin itiraz yolu yok. İkincisi bu üniversiteler husumetin gerçek tarafı değil. Bizleri üniversiteler ihraç etmedi o dönemki adıyla Bakanlar Kurulu ihraç etti. Biz OHAL Komisyonu kararına karşı dava açıyoruz. OHAL Komisyonu lağvedildiği için Bakanlar Kurulu`na karşı idare mahkemesinde böyle bir dava açamadığımız için bu kararları uygulamak adına son çalışılan kurum kanunda husumetin ileri süreceği kurum oldu.

“HEM İDARE MAHKEMELERİ HEM İSTİNAF, BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ FARKLI KARARLAR VERİYORLAR. ASLINDA EYLEM AYNI”

Örneğin Ankara Üniversitesi bu işin kanunen husumetin yöneltildiği bir taraf. Fakat Ankara Üniversitesi ihraç işlemini yapan kurum değil. Yaklaşık 400 akademisyen ihraç edildi. Bu 400 kişiden çok sayıda insan idare mahkemesi kararıyla göreve başlamış durumda. Önemli oranı zaten en başta ret aldı. Yaklaşık 10 idare mahkemesi OHAL yargılamalarına bakıyor ve belirlenmiş 3 bölge idare mahkemesi OHAL yargılamalarına bakıyor. Hem idare mahkemeleri hem istinaf, bölge idare mahkemeleri farklı kararlar veriyorlar. Aslında eylem aynı, Barış İçin Akademisyenler bildirisine imza atmak, bu konuda Anayasa Mahkemesi kararı var; ifade özgürlüğü kapsamında olduğu dolayısıyla bu yönde yapılacak bir cezai işlemin insan hakları ihlali olduğu yönünde ve buna rağmen yan yana olan mahkemelerden bir kısmı başvuruyu reddediyor bir kısmı kabul ediyor, bir üst mahkemeye çıktığınız bu mahkemelerden şimdiye kadar bir tanesi kabul kararına karşı yürütmeyi durdurma kararı verebiliyor. Bir kısmı kabul kararlarını onayabiliyor, onan kabul kararları tekrar üniversite tarafından Danıştay`a temyiz makamına taşınıyor.

“NEREDEYSE BÜTÜN KARARLARDA İDARE O 1 AYLIK SÜREYİ AŞTI UYGULAMAMAK İÇİN ELİNDEN GELENİ YAPTI”

OHAL komisyonu OHAL`den sonraki yaklaşık 5 yılımızı aldı şimdi de mahkemelerle bu süre artarak, bu mağduriyetler de artarak devam ettiriliyor. Husumetin tarafı olmayan üniversitelerin itirazlarının anlaşılması hem hukuken hem aklen hem de üniversite kurumu bakımından anlaşılabilir değil. Fakat üniversiteler bu açıdan OHAL`i sürdürmeye devam ediyor. Ben mart (2023) ayında üniversiteye döndüm, başladım. Öncelikle mahkeme kararlarının idare mahkemesi kararlarının idarelerce 1 ay içinde uygulanması zorunlu. İdareye tanınmış bir hak yok. Fakat neredeyse bütün kararlarda idare o 1 aylık süreyi aştı uygulamamak için elinden geleni yaptı.

“BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARAR VERENE KADAR MAHKEME KARARI UYGULANIYOR VE BEN ÇALIŞMAYA DEVAM EDİYORUM”

Mahkeme kararlarını etkisiz kılmak diye bildiğimiz örneğin süreyi uzatma, işe döndüğünüz de mobbinge varacak uygulamalar, oda vermeme, ders vermeme gibi uygulamalara şahit oluyoruz. Ben mart ayında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi`ndeki kürsüme geri döndüm. Ardından 30 günlük süre içinde istinaf başvurusu yaptı Ankara Üniversitesi şu an bölge idare mahkemesinde OHAL yargılaması yapan bölge idare mahkemesinde benim de davam sürüyor. Bölge idare mahkemesi karar verene kadar mahkeme kararı uygulanıyor ve ben çalışmaya devam ediyorum."