CEREN BALA TEKE

Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK) gönüllüsü Avukat Gökçeçiçek Ayata, 14 Mayıs`ta yapılacak seçimlerde Meclis`e 117 kadın milletvekilinin girmesinin beklendiğini belirterek, “Bu seçimde de eşit temsilden çok uzak listeler söz konusu. Eşit temsil vazgeçilmezimiz. Bu sorun, bu eksiklik yasama organında oluşturulacak kurullarla, yürütme ve yargıya yapılacak eşitlik ilkesi gözetilen atamalarla acilen telafi edilmelidir. Seçim sonrasında ilk 100 gün içinde yapılacak yasal değişikliklerden biri de tüm seçimlerde ve atamalarda eşit temsil ilkesinin yasal zorunluluk haline gelmesi olmalıdır. Eşit temsili olmayan listeler seçim kurulları tarafından reddedilmeli. Eşit temsil, anayasal değişikliğin mümkün olduğu ilk dönemde anayasal bir kural olarak acilen düzenlenmelidir” dedi.

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 14 Mayıs`ta yapılacak seçimler için kesin aday listelerini 19 Nisan`da yayınladı. Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK), AKP, CHP, İYİ Parti, MHP, TİP, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi`nin Yeşil Sol Parti) milletvekili aday listelerinde kadın adayların sayısını ve aday sıralamalarını inceledi.

EŞİK gönüllüsü Avukat Gökçeçiçek Ayata, Meclis`te 33 ilden kadın milletvekili bulunmayacağına dikkat çekti. Ayata, Meclis`e 117 kadın milletvekilinin girmesini beklediklerini kaydederek, liste başına en az kadın aday koyan partinin ise AKP olduğunu ifade etti.

Ayata yaptıkları incelemenin sonuçlarıyla ilgili şunları söyledi:

“Yüksek Seçim Kurulu, 14 Mayıs 2023 seçimleri için kesinleşmiş milletvekili adayları listesini yayınladı. Biz de Eşitlik İçin Kadın Platformu olarak hem bu listeler hem de 2018 seçim sonuçlarını temel alarak birtakım karşılaştırmalar ve hesaplamalar yaptık. Bunların bulgularına göre; yeni Meclis`te 33 ilden kadın vekil yer alamayacak. Listelere baktığımızda MHP`nin 40, AKP`nin 34, İYİ Parti`nin 22, CHP`nin 21 ilde kadın adayı bulunmuyor. Listelere göre Meclis`e 117 kadın vekilin girmesini bekliyoruz. Bu durumda da Meclis`teki kadın oranı yüzde 19,5 olacak. TİP ve Yeşil Sol Parti en çok kadın aday gösteren partiler oldukları için 2018`e göre seçimde aldıkları oy oranı arttığı takdirde Meclis`e girecek kadın sayısı da diğer partilere göre artış göstermiş olacak.

“EŞİT TEMSİL, ANAYASAL BİR KURAL OLARAK ACİLEN DÜZENLENMELİDİR”

Bu seçimde de eşit temsilden çok uzak listeler söz konusu. Eşit temsil vazgeçilmezimiz. Bu sorun, bu eksiklik yasama organında oluşturulacak kurullarla, yürütme ve yargıya yapılacak eşitlik ilkesi gözetilen atamalarla acilen telafi edilmelidir. Seçim sonrasında ilk 100 gün içinde yapılacak yasal değişikliklerden biri de tüm seçimlerde ve atamalarda eşit temsil ilkesinin yasal zorunluluk haline gelmesi olmalıdır. Eşit temsili olmayan listeler seçim kurulları tarafından reddedilmeli. Eşitlik ilkesini ihlal eden atamaların tümü iptal edilmelidir. Eşit temsil, anayasal değişikliğin mümkün olduğu ilk dönemde anayasal bir kural olarak acilen düzenlenmelidir.”

“MECLİS`E 117 KADIN MİLLETVEKİLİNİN GİRMESİ BEKLENMEKTEDİR”

EŞİK tarafından yayınlanan veriler ise şu şekilde:

“33 ilden kadın vekil çıkmamaktadır. Bu iller TBMM`nin 28. Dönemi boyunca sadece erkek vekillerce temsil edileceklerdir. Cumhuriyet tarihi boyunca kadın vekil çıkarmamış olan 20 ilden 18`inde bu seçimde de kadın vekil çıkmayacağı görülmektedir. MHP`nin 40, AKP`nin 34, İyi Parti`nin 22, CHP`nin 21 ilde kadın adayı bulunmamaktadır.  Meclis`e 117 kadın vekilin girmesi ve Meclis`teki kadın oranının yüzde 19,5 olması beklenmektedir. TİP ile Yeşil Sol Parti`nin oy oranları 2018 seçimine göre artacak olursa, ilk sıralarda kadınlara en çok yer veren partiler oldukları için, Meclis`e girecek kadın sayısı da artacaktır. CHP ve İyi Parti açısından İstanbul, İzmir, Giresun, Karabük, Manisa, Tekirdağ, Zonguldak, Osmaniye gibi kimi illerdeki potansiyel oy artışı, Meclis`e 7-10 arasında daha fazla kadının girmesini sağlayabilir.

“MHP`NİN LİSTESİNDE 91 KADIN VARKEN, SEÇİLEBİLİR YERE YAZILAN KADIN SAYISI SADECE İKİ”

Yeniden Refah Partisi`nin listelerine 48 kadın aday koyduğu görülmekle birlikte, birinci sırada kadınlara yer vermemiş olması sebebiyle, 14 Mayıs 2023 seçimlerinde vekil çıkaracak olsa bile, bunlar erkek vekiller olacaklardır. Milletvekili listelerinde kadın oranı en yüksek parti Yeşil Sol Parti (yüzde 43,5), ikinci parti ise TİP`tir (yüzde 42,13). Kadın adayı en az olan parti MHP`dir (yüzde 15,17) hemen ardından AKP (yüzde 18,67) gelmektedir. Aday listelerinde birinci sırada en çok sayıda kadın vekile yer vermiş olan parti TİP`tir (yüzde 47,06), ardından Yeşil Sol Parti (yüzde 39,08) gelmektedir. En az sayıda kadını birinci sıraya yazan parti AKP`dir (yüzde 4,60) ve onu MHP (yüzde 8,05) takip etmektedir. Meclis`e girecek en çok sayıda kadın vekil, 56 kadın milletvekili ile AKP`de görünse de oransal olarak değerlendirildiğinde, yüzde 41,54 kadın vekil oranı ile Yeşil Sol Parti ilk sırada yer almaktadır. Listelerde seçilebilir yerlerde yer alan kadın oranı en yüksek olan parti Yeşil Sol Parti (yüzde 41,54) iken en düşük orana sahip parti MHP`dir (yüzde 4,0). Listelerdeki kadın oranı ile seçilebilir yere yazılan kadın oranları kıyaslandığında, aradaki farkın en açık olduğu parti TİP`tir, hemen ardından ise İyi Parti gelmektedir. İyi Parti listesinde yer bulan kadın sayısı 150 iken, seçilebilir yerde sadece 5 kadın adayın olduğu görülmektedir. İyi Parti`yi MHP takip etmektedir; MHP`nin listesinde 91 kadın varken, seçilebilir yere yazılan kadın sayısı sadece 2`dir. CHP listesinde 153 kadına yer vermekle birlikte, sadece 26 kadın aday CHP`den seçilebilir sıralarda yer almaktadır. Partilerin listelerinde seçilebilir yerin hemen altında bir kadın adaya yer verdiği görülmektedir. Bu durum AKP listelerinde 15, Yeşil Sol Parti`de 13, CHP listelerinde 11, İyi Parti`de 7, MHP`de 6, TİP`de 3 ilde görülmektedir. Bu da bize, siyasi partilerin seçilebilir sırada kadın aday eksikliğinin farkında olduklarını ve mümkün olduğunca üst ama seçilmesi riskli sıralara kadınları koyduklarını ve seçilebilmek için en yoğun emeği sarfetmek durumunda kalacak adayların da kadın adaylar olacağını göstermektedir.”