Haber: Zülfikar Doğan 

(ANKARA) - Ocakta 139 milyar TL olan aylık bütçe açığının şubatta da yüksek çıkacağının ilk sinyali Hazine Nakit Dengesinde şubat ayında gerçekleşen yaklaşık 400 milyar liralık nakit açığı ile geldi.

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı`nın (GİB) başlattığı yoğun vergi denetimleri ve beyanname kontrolleriyle milyarlarca liralık vergi cezası kesilmesi gündeme gelirken, trafik cezalarındaki büyük artışların ardından İçişleri Bakanlığı başta motokuryeler olmak üzere otomobil, kamyon denetimlerinde ağır trafik cezaları kesmeye gidiyor. Tarım ve Orman Bakanlığı Taklit ve Tağşiş gıda ürünlerini teşhir ve yüklü para cezalarını yoğunlaştırırken, Ticaret Bakanlığı da giyim, tekstil, oyuncak vb. ürünlerde denetimleri ve para cezalarını hızlandırmaya yöneldi.

Ceza seferberliğiyle 2025`te 262 milyar liralık para cezası geliri hedefi aşılacak

Yılbaşında yürürlüğe giren yüzde 43,93`lük Yeniden Değerleme Oranında (YDO) artırılan para cezaların ardından ekonomi yönetiminin düğmeye basarak ceza yoluyla kaynak tahsilatına hız vermeyi gündeme aldığını gösteren işaretler artıyor. 2025 bütçesinde başta trafik olmak üzere vatandaşa kesilecek para ve gecikme cezalarından elde edilmesi öngörülen gelir, 2024`e göre yüzde 44,2 artışla 261 milyar 778 milyon lira tutarında hedeflendi. 2024`te 20 milyar TL olan trafik cezaları gelir hedefi 2025 bütçesinde üç kattan fazla artışla 67,8 milyar TL tutarında öngörüldü. Ancak son birkaç haftadan bu yana adeta tüm bakanlıkların ve kurumların para cezası seferberliğine girişmesi, vatandaşa kesilecek cezalardan elde edilecek gelirin bütçedeki hedefin oldukça üstüne çıkacağını gösteriyor.

GİB, son birkaç haftada yaklaşık 80 bin dolayındaki mükellefin beyannameleri üzerinden yaptığı denetimlerde 160 milyar liralık eksik beyan saptayarak, 80 milyar liralık vergi cezası kesmeye hazırlanırken eş zamanlı olarak holdinglere, grup şirketlerine de ``garantörlük`` incelemesi başlatıldı. Bu denetimlerde büyük holding ve gruplara, holding çatısı altındaki şirketlerin kredi kullanımında verilen garantörlükler ve kefaletlerin yasaya uygun olup olmadığı incelenecek. Yapılacak incelemeler sonrası usulsüzlük, vergi kaçağı, vergi ziyaı, KDV kaçağı vb. cezaların kesilerek tahsiline gidilmesi söz konusu olacak.

Trafik cezalarına YDO`nun da üstünde artış getiren düzenleme hazırlığı

İçişleri Bakanlığı`nın hazırladığı bir başka düzenlemede ise özellikle motosiklet kullanıcılarına yönelik trafik, kural ihlali, ehliyet vb. cezalarda dev artışlara gidilmesi öngörülüyor. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya`nın duyurduğu yeni cezalara ilişkin hazırlıklarda dur ihtarına uymama cezası 2167 liradan 47 bin liraya yükseltilirken, kural ihlali, ehliyetsiz araç kullanma, ihlali tekrarlama vb. cezalarda da 186 bin liraya kadar varan artışlara gidiliyor.

Cezalar için yağlı kapı zincir marketlere yeni inceleme

Diğer yandan Fiyat istikrarı Komitesi, Fahiş Fiyatla Mücadele Komitesi gibi kurulların şubat ayında ilgili bakanların başkanlığında üst üste yaptığı toplantılarda ağır para cezalarının uygulanması gündeme alındı. Ticaret Bakanlığında gıda üreticileri ve sanayicileriyle yapılan toplantıda da yılbaşından itibaren artırılan para cezaları gündeme getirilerek sektör temsilcilerine yaptırım uyarısında bulunuldu. Ticaret Bakanlığının yoğunlaştırdığı denetim faaliyetleri yanında Rekabet Kurulu (RK) market zincirleri için yeni bir inceleme başlattı. Daha önce beş zincir markete yönelik inceleme sonrası yaklaşık 3 milyar TL ceza kesen RK`nun yeni inceleme sonrası milyarlarca liralık yeni ceza kararları alması gündemde.

Bütçeye ve hazine nakit açığına ceza yaması

Hemen tüm bakanlıkların topyekûn ceza seferberliğine girişmesi, bütçe açıklarının frenlenememesi yanında hazine nakit dengesinin de şubatta rekor açık vermesinden kaynaklanıyor. Yılın ilk ayında 139,6 milyar TL olan aylık bütçe açığının şubatta da oldukça yüksek çıkacağının sinyali, şubattaki hazine nakit açığının bir ayda 400 milyar liraya yaklaşmasıyla verildi. Hazine Nakit Dengesinde ocakta 208 milyar TL olan açık şubatta neredeyse ikiye katlanarak 397,6 milyar TL oldu. Hazine`nin iki aylık toplam nakit açığı 605 milyar TL`ye yükseldi. Bu tutar, 17 Mart`ta açıklanacak merkezi Yönetim Bütçe rakamlarının şubatta da oldukça yüksek açık vereceğini işaret ediyor. Şubat ayındaki yaklaşık 400 milyarlık hazine nakit açığı şubat ayları itibarıyla bugüne kadar tüm zamanların en yüksek rekor açık tutarı olarak tarihe geçti.

Tasarruf tedbirleri sadece emeklinin bayram ikramiyesi için geçerli

Şubat ayında nakit geliri 693 milyar 186 milyon TL olan Hazine`nin nakit harcama ve giderleri ise 1 trilyon 97 milyar TL tutarında gerçekleşti. Tasarruf genelgesine rağmen harcamaların gelirlerin iki katına yaklaşması, genelgenin kamu kurum ve kuruluşlarında dikkate alınmadığının göstergesi. Buna karşılık milyonlarca emeklinin bayram ikramiyesinde ise tasarruf tedbirleri ve bütçe kaynaklarının tasarruflu kullanımı iktidarın yegâne gerekçesi. Hazine gelirlerindeki artış geçen yılın aynı ayına göre, yüzde 24 olurken, giderler yüzde 44,2 arttı. Uygulanan yüksek faiz politikasının yansıması olarak şubatta 238 milyar TL olan faiz ödemeleri geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 153 arttı.

2025`te vatandaşa para cezası yağacak

Bütçe ve hazine nakit açığında iki aydaki tablo, aynı zamanda yüklü borçlanma ihtiyacının arttığını gösteriyor. Şubatta hazine borçlanması yüzde 127 artmasına rağmen nakit açığının 400 milyara yaklaşması acil yeni gelir kaynakları bulunmasını zorunlu kılıyor. Bu noktada iktidar ve ekonomi yönetimi vergi, trafik, fahiş fiyat üzerinden usulsüzlük cezaları, elektrik, doğalgaz, cep telefonu, internet vb. faturalara gecikme cezası gibi uygulamalarla ekstra kaynak yaratmaya yöneliyor. Mükellefler, motokuryeler, otomobil sahipleri, kamyon şoförleri, restoran ve kafelerin yanı sıra market zincirleri, IBAN`a para gönderenler, alışverişte fiş almayan ve kesmeyenler yoğun denetim ve para cezası seferberliğiyle bütçeye ve hazine nakit dengesine yama için yeni kaynak kapısı olacak.