İnşaat malzemesi sektörünün çatı kuruluşu Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD) tarafından hazırlanan “Şubat 2023 Sektör Raporu”na göre, endeks bir önceki aya göre 0,5 puan geriledi. Sektördeki son bir yıldaki daralma 8,4`e ulaştı. Böylece inşaat sektörü üst üste 5 yıl daralmış oldu. Deprem tüm sektörlerde olduğu gibi inşaat sektöründe de şok etkisi yarattı. Depremlerin etkilediği 11 ildeki güncel hasara göre yeniden imar harcamalarının toplam bedeli 46 milyar dolara ulaşabilir.

Türkiye İMSAD tarafından hazırlanan “Şubat 2023 Sektör Raporu” bugün açıklandı. İnşaat malzemeleri sanayi üretiminin 2022`yi baz etkisiyle büyümeyle kapattığına da dikkat çekilen raporun detayları şöyle:

“İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ ŞUBAT AYINDA 0,5 PUAN GERİLEDİ: İnşaat sektörü güven endeksi yeni yıla önemli bir artış ile başladı. Ancak endeks, 2023 şubat ayında bir önceki aya göre 0,5 puan geriledi. Seçimler öncesi sektöre yönelik olarak açıklanan destekler ve kredi paketleri güven endeksini olumlu etkiledi. Mevsimselliğe rağmen mevcut işlerde ve alınan yeni iş siparişlerindeki artışlar da inşaat sektörü güven endeksini desteklemekteydi. Ancak şubat ayı başında yaşanan deprem tüm sektörlerde olduğu gibi inşaat sektöründe de şok etkisi yarattı.

MEVCUT İNŞAAT İŞLERİ SEVİYESİ ŞUBAT AYINDA 1,8 PUAN DÜŞTÜ: Mevcut inşaat işleri de seviyesi şubat ayında bir önceki aya göre 1,8 düşüş gösterdi. Mevsimsellik ile inşaat işlerinde görülen geleneksel gerilemeye rağmen yüksek seyreden mevcut işler seviyesi şubat ayında daha çok depremin yarattığı şok etkisi altında kaldı. Kamunun deprem bölgesindeki yeni imar faaliyetleri çerçevesinde başlayacağı projeler inşaat sektöründe mevcut işleri desteklemesi bekleniyor. Diğer yandan deprem riski karşısında inşaatların depreme olan dayanıklılığı konusu yine önem kazanmış olup inşaat işlerinde öncelik depreme dayanıklılık olacaktır.

YENİ ALINAN İNŞAAT İŞLERİ SEVİYESİ ŞUBAT AYINDA 1,6 PUAN AZALDI: Şubat ayında alınan yeni iş siparişleri bir önceki aya göre 1,6 puan azaldı. Sıçramada kamunun sağladığı destekler ile kredi paketlerinin önemli katkısı bulunurken, düşüşte depremin yarattığı koşullar belirleyici oldu. Bundan sonra alınan yeni iş siparişlerinde belirleyici unsur, depreme dayanıklılık olacak.

DEPREM BÖLGESİNİN YENİDEN ONARIMI İÇİN 46 MİLYAR DOLAR GEREKİYOR: Merkez üssü Kahramanmaraş olan ve 11 ilde büyük yıkımlara neden olan depremlerin ardından bölgede gerçekleştirilecek imar faaliyetleri 46 milyar dolarlık bir maliyet meydana getirdi. İlk sırada yıkılan ve ağır hasar nedeniyle kullanılamayacak durumdaki 550 bin dairenin yeniden yapılması için 28,9 milyar dolar ve bu binaların altyapısı için 5,6 milyar dolar harcama yapılması öngörüldü. Orta ve az hasarlı konutların onarımı ve güçlendirmeleri için 2,6 milyar dolar harcama yapılması beklenirken, ticari binaların yapım ve onarımı için 3,4 milyar dolar ve kamu binalarının yapım ve onarımı için de 2,5 milyar dolar harcama hesaplandı. Altyapı onarımı ve yenilenmesi için 3,0 milyar dolar bir harcama gerekirken, 11 ildeki güncel hasara göre hesaplanan yeniden imar harcamalarının toplamı 46 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Bu harcamalar 2-3 yıla yayılacak. 46 milyar tutarındaki inşaat harcaması aynı zamanda yaklaşık 28 milyar dolar tutarında inşaat malzemesi ihtiyacını da ortaya çıkaracak. Deprem sonrası yapılacak imar faaliyetleri inşaat sektörü ve inşaat malzemeleri sanayisine ivme sağlayacak. Ancak bu ivme finansman olanaklarına ve imar faaliyetlerinin hızına bağlı olacak.

11 İLDEKİ İMARA FAALİYETLERİ İNŞAAT MALZEMELERİNDE İLAVE TALEP YARATTI: 11 ilde hedeflenen imar faaliyetleri inşaat malzemelerine yönelik yüksek bir ilave talep yarattı. Bu çerçevede inşaat malzemelerinin yurt içi pazarda kullanımının ihracatta yavaşlamaya yol açabileceği tahmin ediliyor. 

DEPREM NEDENİYLE GÖÇ ALAN İLLERDE KONUT FİYATLARI VE KONUT KİRALARI ARTTI: Deprem bölgesindeki 11 ilde toplam 13,5 milyon nüfusun büyük bölümü depremden doğrudan etkilendi. Etkilenen nüfusun yine bir bölümü diğer kentlere göç ederken, bu göçü alan illerde konut fiyatları ve konut kiralarında artışlar yaşandı. 2022 yılında 11 ilde alınan yapı ruhsatları büyüklüklerinin 12 bin 49 bina, 22,54 milyon metrekare yüzölçümü, 100 bin 565 daire ve 87,20 milyar TL inşaat bedeli olduğu belirtildi. 2022 yılında 11 ilde alınan yapı izinleri büyüklüklerinin ise 10 bin 962 bina, 19,95 milyon metrekare yüzölçümü, 81 bin 616 daire ve 62,46 milyar TL inşaat bedeli olduğu saptandı.

OCAK AYINDA KREDİ PAKETLERİ KONUT SEKTÖRÜNDE DE HAREKETLİK YARATTI: 2023 yılı ocak ayında 97 bin 708 adet konut satıldı. 2023 yılı ocak ayında konut satışları bir önceki yılın ocak ayına göre yüzde 10,6 arttı. Buna karşın bir önceki aralık ayına göre ise satışlar geriledi. Seçimler öncesinde ekonomiye sağlanan destekler ve kredi paketleri konut sektöründe de hareketlik yaratmaya başladı. Buna bağlı olarak yılın ilk ayında konut satışları geçen yılın aynı ayına göre yükseldi. Konut satışları yıla iyi başlangıç yapmış olmasına rağmen şubat ayında yaşanan deprem ile konut talebi özellikle depreme dayanıklı konutlara yönelecek ve konut satışları sınırlanacak.

İKİNCİ EL KONUT SATIŞLARI OCAKTA ARALIK AYINA GÖRE GERİLEDİ: Türkiye genelinde yeni yılın ilk ayında 70 bin 176 adet ikinci el konut satışı yapıldı. İkinci el konut satışları geçen yılın ocak ayına göre yüzde 14,8 artış gösterdi. Buna karşın bir önceki aralık ayına göre ise satışlarda düşüş oldu. Konut fiyatlarındaki farklı beklentiler, yatırım amaçlı talebin yavaşlaması ve yüksek faiz oranlarına rağmen yılın ilk ayında geçen yılın aynı ayının üzerinde ikinci el konut satışı yapıldı. Kredi olanaklarının genişlemesi halinde ikinci el konut satışlarının hareketleneceği beklentisi var.

OCAK AYINDA İPOTEKLİ KONUT SATIŞLARI YÜZDE 10,9 GERİLEDİ: Türkiye genelinde konut satışlarında banka kredileri ile yapılan satışlar veya bir başka deyimle ipotekli satışlar önemli rol oynuyor. Yeni yılın ilk ayında 16 bin 203 adet konut satışı ipotekli olarak gerçekleşti. Ocak ayındaki ipotekli satışlar, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 10,9 azaldı. Ocak ayında son dönemin en düşük aylık ipotekli konut satışlarından biri gerçekleşti. Kredi olanaklarının azalması ve yüksek faizler ile ipotekli konut satışları önemli ölçüde geriledi. Şubat ayında konut kredilerinin kullanımındaki sınır, konut fiyatları ile kredinin konut fiyatları oranında yapılacak artışların konut kredisi kullanımını teşvik edebilir.

YENİ YILIN İLK AYINDAKİ KONUT SATIŞLYARI, ARALIK AYININ OLDUKÇA ALTINDA KALDI: 2023 ocak ayında toplam 27 bin 532 adet yeni konut satıldı. Yeni konut satışları bir önceki yılın ocak ayına göre yüzde 1,2 arttı. Yeni yılın ilk satışları bir önceki aralık ayının ise oldukça altında kaldı. Şubat ayında yaşanan deprem sonrası yeni konut satışlarında ilk tercih nedeni deprem sağlamlığı olacak. Yeni konut satışlarında seçicilik artış gösterecek.

İNŞAAT SEKTÖRÜNDE 2022`DE YAŞANAN BÜYÜME, DAHA ÇOK BAZ ETKİSİYLE YAŞANDI: İnşaat malzemeleri sanayi üretimi son çeyrekte geçen yılın son çeyreğine göre yüzde 3,4 azaldı. İnşaat sektörü 2022 yılı dördüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyrek dönemine göre yüzde 2,0 büyüdü. Böylece son beş çeyrektir artan oranlarda daralma yaşanan inşaat sektöründe yeniden büyüme gerçekleşti. Diğer sektörlerde görülen zayıflamaya karşın yılın son çeyreğinde inşaat sektöründe yaşanan büyüme daha çok baz etkisi ile gerçekleşti. İnşaat sektörü böylece 2021 yılının üçüncü çeyreğinden başlayan küçülmeye son verdi. Bununla birlikte son çeyrek büyümesi de oldukça sınırlı kalırken, büyüme dinamiklerinde kırılganlıklar sürüyor.

YILIN İKİNCİ YARISINDA GÖRÜLEN DARALMA, DIŞ TALEPTEKİ YAVAŞLAMADAN KAYNAKLANDI: İnşaat malzemeleri sanayi üretimi 2022 yılı ilk çeyrekte yüzde 4,4, ikinci çeyrekte ise yüzde 2,1 oranında artış gösterdi. Üçüncü çeyreğin tüm aylarında düşüş gösteren ve yüzde 3,3 gerileyen üretim, yılın dördüncü çeyreğinde de yüzde 3,4 daraldı. Yılın ikinci yarısında görülen daralma, dış talepteki yavaşlamadan kaynaklandı.

İNŞAAT SEKTÖRÜ 2022 YILINDA YÜZDE 8,4 DARALDI: İnşaat sektörü, 2022 yılı genelinde yüzde 8,4 daraldı. Böylece inşaat sektöründeki daralma beşinci yıla ulaştı. İnşaat sektöründe son 5 yıldır yaşanan daralmanın Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) hesaplama yöntemi değişikliğinden de etkilendiği öngörülüyor.

ÜRETİMDEKİ EN SERT DÜŞÜŞ TUĞLA KİREMİT ALANINDA YAŞANDI: 2022`de 14 alt sektörde üretim bir önceki yıla göre artarken, 8 alt sektörde geriledi. Üretimin en çok artış gösterdiği sektör yüzde 19,8 ile seramik kaplama malzemeleri olurken, en büyük düşüş ise 12,7 ile tuğla kiremit alanında yaşandı. Plastik inşaat malzemeleri yüzde 18,5, elektrikli aydınlatma ekipmanları yüzde 14,1, inşaat boya ve vernikleri yüzde 13,2, seramik sağlık gereçleri yüzde 13 büyüme gösterdi. Demir çelik inşaat ürünleri yüzde 12,2, demir çelik radyatörler yüzde 11,1, kilit ve donanım eşyaları üretimi yüzde 8,2 ve çimento üretimi yüzde 4,6 geriledi.”