AKP`nin, bazı kamu alacaklarının yeniden yapılandırılması ile ilgili kanun teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu`nda, AKP ve MHP milletvekillerinin oyları ile kabul edildi.

AKP`nin TBMM Başkanlığı`na sunduğu, Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu`nda kabul edildi.

24 maddeden oluşan teklifi ile Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), il özel idareleri, belediyeler, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı (YİKOB) ile ilgili alacaklara yapılandırılıyor. Alacaklar için 31 Aralık 2022 tarihi esas alınırken, vergiler, vergi cezaları, idari ve adli para cezaları, gümrük vergileri ve idari para cezaları, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası gibi fer`i alacaklar kapsama dahil ediliyor.

Bu idarelerin Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip ve tahsil edilen diğer alacakları ile belediyelerin, su, atık su ve katı atık gibi alacakları da düzenleme kapsamında yer alıyor. Teklifle ayrıca işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan ya da kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat, demirbaşlar ile kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanına ilişkin düzenlemeye gidiliyor.

Düzenleme kapsamında kullanılacak Yİ-ÜFE aylık değişim oranları, Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 31 Aralık 2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2005`ten itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2014`ten itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Kasım 2016`dan itibaren aylık yüzde 0,75 oranını ifade edecek.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, il özel idareleri, belediyeler ve YİKOB tahsil dairelerince takip edilen kesinleşmiş amme alacakları ve belediyelerin ve büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin kesinleşmiş bazı alacaklarından düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan vergiler ve vergi cezaları, idari para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun`a göre takip edilen alacaklar, gümrük vergileri ve idari para cezaları ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, gecikme cezası gibi fer`i alacaklar yapılandırılacak. İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden alacaklar da kesinleşmiş alacak olarak yapılandırılacak.

MTV`YE DE DÜZENLEME

Her bir taşıt için ödenecek olan MTV, taşıta ilişkin idari para cezaları ile geçiş ücretinin en az yüzde 10`unun ödenmesi şartıyla taksit ödeme süresince fenni muayeneye izin verilecek.

Tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kağıdı ve alkollü içkilerin üreticileri ve ithalatçılarının, ürünlerinde kullanmaları gereken özel etiket ve işaretleri kullanabilmeleri için yapılandırılan ve vadesi 1 Mart 2016`dan sonra gelen Özel Tüketim Vergisi Kanunu`nda yer alan ürünlere ilişkin özel tüketim vergisi ve vadesi 1 Ekim 2020`den sonra gelen katma değer vergisi ile bu vergilere ait beyannameden doğan damga vergisinin tamamının ödenmesi şartı getiriliyor.

Belediyelerin su, atık su ve katı atık ücretleri ile sunduğu bazı hizmetlerden kaynaklanan ücret alacakları ile aldığı bazı paylar ile büyükşehir belediyelerinin katı atık ücretleri ile su ve kanalizasyon idarelerinin su ve atık su bedeli ile harcamalara katılma payı alacakları ve YİKOB`ların alacakları yapılandırılacak.

Düzenlemeden yararlanmak isteyenlerden, diğer şartların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları şartı aranacak. Söz konusu kurumların kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan amme alacakları da teklifin kapsamında yer alıyor. Buna göre, düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış veya dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, re`sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklar, istinaf veya temyiz süreleri geçmemiş ya da istinaf/itiraz veya temyiz yoluna başvurulmuş veya karar düzeltme talep süresi geçmemiş veya karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan ikmalen, re`sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklar da yapılandırılacak.

Teklifle sadece vergi cezaları/gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarına ilişkin olarak dava açılmış olması halinde ödenecek tutarlar, düzenleme kapsamındaki idari para cezalarından ihtilaflı olanlar ile ecrimisillerden ihtilaflı olanların yapılandırılması da düzenleniyor.

Düzenlemenin yayımı tarihinden önce başlanıldığı halde tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine devam edilecek. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra, tarh edilen vergilerin yapılandırılması ve düzenlemeden yararlanma, ihbarname tebliğine bağlı başvuru ve ödeme süreleri belirlenerek kurala bağlanıyor.

Buna göre, düzenlemenin kapsadığı dönemlere ilişkin olarak iştirak nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarında, cezaya muhatap olanların, cezanın yüzde 25`ini belirtilen süre ve şekilde ödemeleri halinde cezanın kalan yüzde 75`inin tahsilinden vazgeçilecek.

Düzenlemenin kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, yayımı tarihinden önce pişmanlık talebiyle veya izaha davet kapsamında verilip, ödeme yönünden şartların ihlal edildiği beyannameler ile kendiliğinden verilen beyannameler için kesilen ve düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla tebliğ edilmemiş vergi cezaları hakkında da bu hükümler uygulanacak.

Düzenlemenin yayımı tarihinden önce tamamlandığı halde bu tarihte veya bu tarihten sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden takdir komisyonu kararları ve vergi inceleme raporları üzerine gerekli tarh ve tebliğ işlemleri yapılması ve belirlenen tutarın, belirtilen süre içinde ödenmesi şartıyla teklifin hükümlerinden yararlanılabilecek.

Bu düzenleme hükümlerinden yararlanacak mükellefler, Vergi Usul Kanunu`ndaki uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma, vergi cezalarında indirim, Gümrük Kanunu`nun uzlaşma, Kabahatler Kanunu`nun peşin ödeme indirimi ile Devlet İhale Kanunu`ndaki indirim hükümlerinden yararlanamayacak.

VERGİ VE MATRAH ARTIRIMI DÜZENLENİYOR

Teklifte matrah ve vergi artırımı da düzenleniyor. Mükelleflerce çeşitli sebeplerle noksan beyan edilmiş veya beyan dışı bırakılmış geçmiş yıl gelirlerinin belli oran ve tutarlar dahilinde beyan edilmesi sağlanıyor. Bu şekilde beyan edilecek gelirlere uygulanacak oran ve tutarların tespitinde ekonomik gelişmelere paralel olarak tespit edilen matrahlar esas alınıyor.

Buna göre, mükellefler, Vergi Usul Kanunu`nda yer alan vergi cezaları ve gecikme faizlerine muhatap olmadan vergilerini ödeyebilecek. Artırımda bulunulan vergiler ve dönemler için artırılan vergilerin ödenmesi şartıyla vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak.

Matrah artırımında bulunan mükelleflerin beyan edecekleri ve üzerinden vergi hesaplanacak matrahlar için asgari tutarlar belirleniyor, daha önce zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması veya hiç beyanname verilmemiş yahut ilgili yıllarda faaliyette bulunulmuş veya gelir elde edilmiş olsa da bu faaliyetlerin ve gelirlerin vergi dairesinin bilgisi dışında bırakılmış olması nedeniyle matrah bulunmaması halleriyle mükellefler tarafından beyan edilen matrahlara uygulanan oranlar sonucu bulunan matrahlara alt sınır getiriliyor.

Kurumlar vergisi mükelleflerinin artırımda bulundukları kurumlar vergisi matrahlarının yanı sıra ilgili kanuna göre vergi tevkifatına tabi olan kazanç ve iratları üzerinden tevkif edilen vergileri artırmaları şartı getiriliyor.

Gelir (stopaj) vergisi ve kurumlar (stopaj) vergisine ilişkin vergi ve matrah artırımı hükümleri düzenleniyor. Bundan faydalanan mükellefler nezdinde, artırımda bulunulan vergiyi ödemeyi kabul ettikleri vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak artırıma konu ödemeler dolayısıyla gelir (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak. Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunları uyarınca kar dağıtımına veya ana merkeze aktarılan tutara bağlı ödemeler üzerinden yapılması gereken vergi tevkifatı hükümlerine istinaden düzenleme kapsamında matrahlarını artıranların, kurumlar vergisi yönünden de matrah artırımında bulunmaları gerekecek.

Katma değer vergisi mükellefleri, vergi artırımında bulunmaları ve ödemeleri halinde, artırımda bulundukları dönemler için haklarında KDV yönünden vergi incelemesi ve tarhiyatına muhatap tutulmayacak. Artırıma esas alınan tutar, yıl içinde verilen katma değer vergisi beyannamelerinde gösterilen "hesaplanan katma değer vergisi"nin yıllık toplamı olacak. Hesaplanan KDV, indirimlerden önceki vergi tutarı olacak.

Teklifle mükelleflerin matrah ve vergi artırımına ilişkin olarak dikkate alacakları diğer hususlar da düzenleniyor. Matrah veya vergi artırımında bulunan ve bu konudaki şartları yerine getiren mükelleflerin defter ve belgeleri incelenmeyecek ve artırıma konu olan vergilerle ilgili olarak tarhiyat yapılmayacak.

Bu düzenlemeye göre matrah veya vergi artırımında bulunulması, yayımı tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerine engel teşkil etmeyecek. Ancak maddede yer alan inceleme yapma hakkına yönelik hükümler saklı kalmak kaydıyla vergi incelemeleri ve takdir işlemleri düzenlemenin yayımını izleyen 7 iş günü içinde sonuçlandırılamaması halinde bu işlemlere devam edilmeyecek. Bu süre içinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmayacak.

Vergi Usul Kanunu`ndaki "defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenlerin", aynı kanunda yer alan bazı fiilleri işleyenler, terör suçundan hüküm giyenlerin ve haklarında terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığınca yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler bu düzenlemenin matrah veya vergi artırımına ilişkin hükümlerinden yararlanamayacak.Matrah ve vergi artırımı üzerine hesaplanan vergilerin aylık dönemler halinde azami 12 eşit taksitte ödenmesi gerekecek.

ENVANTERİ BİLDİREREK DEFTERİNE KAYDETTİRECEK

Kayıt dışı faaliyetlerin kayıt altına alınabilmesi için işletmelerde mevcut olmasına rağmen kayıtlara yansıtılmamış emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara intikal ettirilebilmesini sağlamak için düzenlemeye gidiliyor. Buna göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşlarınca tespit edilecek rayiç bedeliyle, düzenlemede öngörülen süre içinde vergi dairelerine bir envanter listesi ile bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebilecek.

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler aktiflerine kaydettikleri emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için iki ayrı karşılık hesabı açacak. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiyesi halinde sermayenin bir unsuru olarak sayılacağı için vergilendirilmeyecek.

Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin kayıtlarının daha sağlıklı hale getirilebilmesi için kayıtlarında yer aldığı halde gerçekte mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilmelerine imkan sağlanıyor.

Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31 Aralık 2022 itibarıyla bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları, ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını, düzenlemede öngörülen süre ve şekilde vergi dairelerine beyan ederek kayıtlarını düzeltebilecek. Bu kapsamda beyan edilen tutarlar üzerinden yüzde 3 oranında verginin hesaplanarak beyanname verme süresi içinde ödenmesi gerekecek.

SGK`YA OLAN BORÇLAR DA KAPSAMA ALINDI

Teklifle kesinleşmiş SGK alacaklarına yapılandırma imkanı da getiriliyor. Buna göre, sigortalılık statülerinden kaynaklanan, sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi, başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuatına göre ödenmesi imkanı ortadan kalkmamış isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi, SGK tarafından ilgili kanunları gereğince takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden düzenlemenin yayımı tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer`i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.

31 Aralık 2022 tarihine kadar bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin olup, bu düzenlemeden yararlanmak için başvurulduğu halde, belirtilen başvuru süresinin sonuna kadar işverene tebliğ edilmiş olan ön değerlendirme, araştırma veya tespit sonucunda bulunan eksik işçilik tutan üzerinden hesaplanan sigorta primi asılları ile bu alacaklara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanan sürenin başlangıç tarihinden düzenlemenin yayımı tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranlan esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer`i alacaklar tahsil edilmeyecek.

Teklifle 31 Aralık 2022`den önce işlenen fiillere ilişkin olup yapılandırma son başvuru tarihine kadar tebliğ edilen idari para cezaları da yapılandırılacak. 31 Aralık 2022 ve önceki dönemlere ilişkin olup yapılandırmaya son başvuru tarihine kadar başvuruda bulunmak kaydıyla ilk taksit ödeme süresi sonuna kadar tahakkuk edecek SGK alacakları yapılandırma kapsamında olacak.

30 NİSAN`A KADAR BAŞVURULACAK

Kanun Teklifi`ne göre düzenlemeden yararlanmak isteyenler, 30 Nisan 2023`e kadar ilgili idareye başvuracak.

24 TAKSİTLE ÖDENEBİLECEK

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, SGK, il özel idareleri, belediyeler ve YİKOB`Iara bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların ilk taksiti, 31 Mayıs 2023`e kadar, diğer taksitlerini ise bu tarihi takip eden aylık dönemler halinde azami 48 eşit taksitte ödeyebilme şartı aranacak.

Hesaplanan tutarların tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde peşin ödenmesi halinde katsayı uygulanmayacak; feri alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranlan esas alınarak hesaplanacak tutarların yüzde 90`ının tahsilinden vazgeçilecek. Bu durumda idari para cezalarından yüzde 25 indirim yapılacak; yapılandırma sonucu ödenecek alacağın sadece feri alacaktan ibaret olması halinde feri alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranlan esas alınarak hesaplanacak tutardan yüzde 50 indirim yapılacak.İlgili maddelerde yer alan azami süreler aşılmamak kaydıyla bu düzenlemeye göre yapılandırılan borçlar 12, 18, 24, 36 veya 48 eşit taksitte ödenebilecek. Borçlular, ödeme seçeneklerinden birini başvuru sırasında tercih edecek.

KREDİ KARTI İLE ÖDENEBİLECEK

Hazine ve Maliye Bakanlığı ile SGK`ye bağlı tahsil dairelerinin düzenleme kapsamındaki alacakları, kredi kartıyla da ödenebilecek.Birinci ve ikinci taksitlerin ödeme sürelerinde yapılması koşuluyla kalan taksitlerden bir takvim yılında en fazla üç taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde düzenleme hükümleri ihlal sayılmayacak.

Dava konusu olan tarhiyatlar, idari para cezaları ve ecrimisillere karşılık düzenlemenin yayımı tarihinden önce ödeme yapılması halinde, ödenen bu tutarlar; ilk derece mahkemesinde devam eden davalar ile ilk derece mahkemesince daha önce verilmiş terkin kararlar için kesinleşmemiş ve dava safhasında bulunan alacaklara yönelik hükümlerden yararlanılmak üzere yapılan başvurular üzerine nakden veya mahsuben iade edilebilecek.

Öngörülen başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerini bir aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili olacak. Gençlik ve Spor Bakanlığı, Türkiye Futbol Federasyonu ve bağımsız spor federasyonlarına tescil edilen ve Türkiye`de sportif alanda faaliyette bulunan spor kulüpleri ile düzenleme kapsamında belediyeler ve bunlara bağlı kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarca ödenmesi gereken tutarlar, aylık dönemler halinde azami 120 eşit taksitte ödenebilecek.

2 BİN LİRA VE ALTINDAKİ ALACAKLARDAN VAZGEÇİLECEK

Düzenlemeyle Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilen alacaklardan, vadesi 31 Aralık 2022`den önce olduğu halde 1 Ocak 2023 itibarıyla ödenmemiş ve tüm tahsil daireleri itibarıyla asli ve feri toplamı 2 bin lira ve altında bulunanların tahsilinden vazgeçilecek.

Bu kapsamda terkin işlemlerinde amme borçlusu adına tahakkuk etmiş borçlar esas alınacak borçlunun müteselsil sorumluluk veya ikincil sorumluluklar kapsamında ödemesi gereken tutarlar dikkate alınmayacak. Ayrıca 2 bin liralık tutarın tespitinde 1 Ocak 2023`te vergi dairesi kayıtlarında bulunan tutar esas alınarak terkin işlemleri gerçekleştirilecek.

Bu tutarın tespitinde 1 Ocak 2023 itibarıyla tahsil dairesi kayıtları esas alınacak. Tahsilinden vazgeçilen alacaklar ile ilgili açılmış davalar, alacaklı tahsil dairesinin alacağın terkin edildiğine ilişkin bildirimi üzerine mahkemesince sonlandırılacak. Düzenlemenin yayımı tarihinden önce ödenmiş olan tutarlar iade edilmeyecek.

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında idari para cezası verildiği halde düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla ilgilisine tebliğ edilmemiş idari para cezaları tebliğ edilmeyecek, tebliğ edilmiş olanların tahsilinden vazgeçilecek ve tahsil edilenler iade edilmeyecek.

SGK`nin iş kazası, meslek hastalıkları gibi sebeplerle işverene rücu edilen alacakları ve emekli aylıklarından yersiz ödenenlerden kaynaklı alacaklarına karşılık olarak sattıkları ürün bedellerinden kesinti yapılmak suretiyle SGK`ye ödenmesi gereken prim alacakları yapılandırılabilecek.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamından çıkarılan iş yerlerine ilişkin olup, ödeme süresi 31 Aralık 2020 veya önceki bir tarih olduğu halde ödenmemiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ve idari para cezası asılları toplamı 500 lirasını aşmayan alacaklar ile tutarına bakılmaksızın bu alacaklara bağlı feri alacaklardan tutarı 10 bin lirayı aşmayanların tahsilinden vazgeçilecek.

Araç muayenelerini süresinde yaptıramamış olanlar, 30 Eylül 2023`e kadar bu muayenelerin yapılması şartıyla muayenede gecikilen her ay ve kesri için alınan yüzde 5 fazla yerine Yİ-ÜFE oranları, düzenlemenin yayımı tarihinden sonra ise aylık yüzde 0,75 oranı kullanılarak bulunan tutarı ödeyecek.

Orman sayılan yerler, Hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlar hakkında yapılan kesin izin, kesin tahsis, kullandırma kararı, irtifak hakkı, kullanma izni ve kiralama işlemlerinden kaynaklanan ve vadesi 31 Aralık 2022 itibarıyla geldiği halde düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olan bedeller de yapılandırılabilecek.

İl özel idareleri, YİKOB`lar, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile sermayesinin yüzde 50`sinden fazlası bunlara ait şirketlerin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar hakkında yaptıkları satış, irtifak hakkı ve kiralama işlemlerinden kaynaklanan ve vadesi 31 Aralık 2022 itibarıyla geldiği halde bu düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş kullanım bedelleri ve hasılat payları alacaklarına yapılandırma imkanı getiriliyor.

Büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerince takip edilen ve vadesi 31 Aralık 2020`den önce olduğu halde düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş ve her bir alacağın türü, dönemi, asılları ayrı ayrı dikkate alınmak suretiyle tutarı 250 lirayı aşmayan asli alacakların ve tutarına bakılmaksızın bu asıllara bağlı feri alacakların, aslı ödenmiş feri alacaklardan tutarı 500 lirasını aşmayanların tahsilinden vazgeçilecek.

Genç girişimcilere sağlanan kazanç istisnası tutarı, 1 Ocak 2023`ten itibaren geçerli olmak üzere, gelir vergisi tarifesinin ikinci diliminde yer alan tutar olarak belirlenecek.

KYK BORÇLARINA DA DÜZENLEME

Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu`nda yapılan değişikliğe göre, yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla geri ödemesi başlamış veya takip için vergi dairesine bildirilmiş öğrenim ve katkı kredilerinden vadesi geldiği halde ödenmemiş olanların asıllarına vade tarihleriyle 9 Kasım 2022 tarihleri arasında gecikme zammı, Yİ-ÜFE tutarı, katsayı tutarı gibi alacaklar hesaplanmayacak. Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilen tutarlar iade edilmeyecek.

Teklif kapsamında yer alan diğer yapılandırma borçları şöyle:

“TOBB ile Odalar ve Borsalar Kanunu kapsamında üyelerin oda ve borsalara olan aidat, navlun hasılatından alınacak oda payları ve borsa tescil ücreti ile oda ve borsaların TOBB`a aidat borçları; Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu kapsamında meslek mensuplarının üyesi oldukları odalara olan aidat borçları ile odaların Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğine olan birlik payı borçları; Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu hükümlerine göre esnaf ve sanatkarların üyesi oldukları odalara olan aidat borçları ile odaların birlik ve üyesi oldukları federasyonlara, birlik ve federasyonların Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonuna olan katılma payı, esnaf ve sanatkarların meslek eğitimini geliştirme ve destekleme fonu borçları; Avukatlık Kanunu hükümlerine göre avukatların ve stajyer avukatların ilgili barolara olan baro kesenekleri ile Türkiye Barolar Birliğine olan staj kredisi borçları; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu hükümlerine göre meslek mensuplarının üyesi oldukları odalara olan aidat borçları; Türk Tabipleri Birliği Kanunu hükümlerine göre meslek mensuplarının üyesi oldukları odalara olan aidat borçları ile odaların Merkez Konseyine olan birlik payı borçları; Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu hükümlerine göre meslek mensuplarının üyesi oldukları odalara olan aidat borçları ile odaların Türk Diş Hekimleri Birliğine olan birlik payı borçları; Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun hükümlerine göre meslek mensuplarının üyesi oldukları odalara olan aidat borçları ile odaların Türk Veteriner Hekimleri Birliğine olan birlik payı borçları."

521 MİLYAR LİRA DEĞİL 837 MİLYAR LİRA

AKP`nin yasa teklifi ile ilgili yaptığı etki analizine göre vergi dairelerine 14 milyon 156 bin 341 kişinin borcu var ve ödenmesi gereken tutar 521 milyar lira. Kanun çıktıktan sonra tahsil edilecek alacak tutarı tahmin edilemezken, kesinleşmiş alacaklara ilişkin başvuru ve tahsilat tutarı dikkate alındığında 43,5 milyar liranın kesin tahsil edileceği tahmin ediliyor.

Komisyonda CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kuşoğlu, AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş`a 521 milyar lira rakamının nasıl bulunduğunu sorarak, bu konuya açıklık getirilmesini istedi. Elitaş, kendi tekliflerinde 521 milyar lira olan tutarın aslında 837,3 milyar lira olduğunu şöyle açıkladı:

“Arkadaşlar, bakın 521,2 milyar lira alacak aslı var, 316,1 milyar lira gecikme zammı var; toplam 837,3 milyar lira alacak girmektedir.”

Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan amme alacakları da yapılandırma kapsamında. Yapılandırma hükümlerine giren dava sayısı 215 bin 511 ve itilaf konusu vergi ve ceza tutarı 181,2 milyar lira.

Sosyal Güvenlik Kurumu`nun (SGK) bazı alacakları yapılandırmasının kapsamına 196 milyar lira alacak giriyor. 3 milyon 277 bin 5 işyeri ve 14 milyon 613 bin 574 sigortalının SGK`ya olan borcu yapılandırılmış olacak. 47,8 milyar lira tahsilat yapılacağı tahmin ediliyor.

SGK ALACAĞI DA ETKİ ANALİZİNDE ÇELİŞTİ

Elitaş, yine etki analizinde yer almayan ısrarı üzerine SGK`nın vazgeçilen alacak miktarının tam olarak açıkladı. Elitaş, analizde 196 milyar lira olarak gösterilen alacağın 362 milyar lira olduğunu şöyle anlattı:

“SGK`nin 196 milyar lira alacak aslı var, 166 milyar lira da gecikme zammı, gecikme cezası olmak üzere topla m 362 milyar lira alacak bu sistemle yapılandırmaya girmektedir.”

Özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin, yapılan ön değerlendirme, araştırma veya tespit sonucunda bulunan eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi asılları ve bunlara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi ferli alacakların yapılandırmasının kapsamı 4,8 milyar lira olacak.  Türkiye`ye izinsiz giriş yapan yabancılara kesilen ancak bu kişilerin yurt dışında olmaları nedeniyle tahsil kabiliyeti bulunmayan idari para cezalarının terkin edilmesinden 12 bin 506 kişi yararlanacak ve 165 milyon 137 bin 779 lira borç terkin edilmiş olacak.

Tarım Bağ-Kur`luların sattıkları ürün bedellerinden prim borçları sebebiyle kesinti yapanların tahsil edip de Kuruma aktarmadıkları borçlar, yeniden yapılandırmasından 10 bin 304 borçlu yararlanacak ve ve gecikme zammıyla toplam 81 milyon 708 bin 828 lira alacak yapılandırma kapsamına girecek. 

Düzenlemeyle, genç girişimcilere sağlanan kazanç istisnası tutarı da güncelleniyor. İstisnaya konu edilebilecek kazanç tutarının gelir vergisi tarifesinin ikinci dilimi olarak (2023 yılı için 150 bin lira) belirlenmesi halinde 2023 yılında bu istisnanın vergisel maliyetinin 1,1 milyar lira olacağı ve düzenlemenin ilave 500 milyon lira maliyeti olacağı değerlendirildi. Geri ödemesi başlamış veya takip için vergi dairesine bildirilmiş olan öğrenim ve katkı kredilerinde gecikme zammının da terkin edilmesinden 1 milyon 431 bin 535 kişi faydalanacak ve borçların 4,5 milyar lira gecikme zammından vazgeçilecek. Teklifle sporcu ücretlerinden kesilen vergilerin iadesine imkanının yaklaşık 1 milyar lira vergisel maliyetinin olacağı değerlendiriliyor.

Eşdeğer eşya ve yeniden kullanılabilir parçaların sigorta sektöründe kullanılabilmesinin de önününün açılmasından maliyet ise trafik sigortası poliçeleri için 1,4 milyar lira, kasko poliçeleri için 2,4 milyar lira olmak üzere toplam 3,8 milyar lira tasarruf sağlanacağı tahmin ediliyor.

MUHALEFETTEN “VERGİ AHLAKI YOK OLDU” ELEŞTİRİSİ

Muhalefet, teklifin çalışılmadan getirildiği eleştirisinde bulunuyor. Muhalefet, AKP`nin 2003 yılından bu yana vergi yapılandırmaları ve aflarıyla ilgili 10, süre uzatımıyla ilgili de 6 kanun çıkardığına dikkat çekerek, “Alacaklarını tahsil edemeyen devlet acze düşmüştür” diye eleştiri yaptı. Muhalefetten “Sizin çıkardığınız yasalar yüzünden vergi ahlakı yok oldu ülkede, zaten olmayan vergi ahlakını tamamen yok ettiniz” diye tepki de geldi.

MUHALEFETİN UYARISI ÜZERİNE MADDE GERİ ÇEKİLDİ

Muhalefetin geçici birinci maddede hata olduğu uyarıları üzerine AKP`nin verdiği önerge doğrultusunda teklifte yer alan geçici birinci madde tekliften çıkarıldı. Söz konusu madde şöyleydi: 

"GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Kanunun 19 uncu maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlere ilişkin olarak, sermayesine iştirak edilen kurum ile 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesi kapsamında yapılan devir işlemlerinde, devir öncesi iştirak hissesi alımı dolayısıyla ortaya çıkan ve devir sonrasına tekabül eden finansman giderlerinin, devir sonrası, devralan kurum tarafından kurum kazancının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması nedeniyle vergi incelemeleri veya takdir işlemlerine istinaden herhangi bir vergi tarhiyatı yapılmaz, vergi cezası kesilmez, daha önce yapılmış olan tarhiyatlardan ve kesilmiş cezalardan varsa açılmış davalardan feragat edilmesi kaydıyla vazgeçilir, tahakkuk eden tutarlar terkin edilir, tahsil edilen tutarlar iade edilmez.

(2) Bu Kanunun 16 ncı maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlerde söz konusu madde kapsamında yer alan mükellefler tarafından anılan maddede belirtilen esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılmış olan katma değer vergileri ile ilgili olarak vergi incelemeleri veya takdir işlemlerine istinaden herhangi bir vergi tarhiyatı yapılmaz, vergi cezası kesilmez, daha önce yapılmış olan tarhiyatlardan ve kesilmiş cezalardan varsa açılmış davalardan feragat edilmesi kaydıyla vazgeçilir, tahakkuk eden tutarlar terkin edilir, tahsil edilen tutarlar iade edilmez. Anılan maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlere ilişkin yapılmış düzeltme talepleri de bu hüküm çerçevesinde değerlendirilerek sonuçlandırılır."